کنتاکتور چیست؟

شاید از خود بپرسید کنتاکتور چیست؟ پاسخ این سوال شما پیش ماست کنتاکتور یک رله کنترل شده الکتریکی می باشد به عبارتی یکی از پر کاربرد ترین قطعات الکتریکی می باشد که به منظور کلید زنی مدار الکتریکی قدرت به کار برده می شود. این قطعه معمولا به وسیله یک مدار کنترل می شود که از قدرت کمتری نسبت به مدار کلید زده شده برخوردار می باشد. می توانید که این قطعه را در شکل های مختلف با ویژگی و ظرفیت های متنوع مشاهده کنید. در این جا بر خلاف مدار شکن ها یا فیوز ها، هدف کنتاکتور ایجاد اختلال در جریان اتصال کوتاه نمی باشد. سایز ابعاد این کنتاکتورها کوچک است به صورتی که در یک دست جا می شود و می توان آن ها را در سایز های بزرگ تر که یک ضلع آن ها تقریبا یک متر است مشاهده نمود.

کاربرد این قطعه برای کنترل موتور های الکتریکی، گرمایش، تبخیر کننده های حرارتی، بانک های خازنی، نورپردازی و سایر بار های الکتریکی می باشد. معمولا این قطعه از سه جزء اصلی تسکیل شده است که این سه جزء کنتاکت ها و محفظه و آهنربای الکتریکی می باشند که هر کدام از آن ها مشخصه های خاص خود را دارند و از کاربرد مخصوصی هم برخوردار هستند. به طور معموا متشکل شده از چند کنتاکت می باشند که بیشتر آن ها از نوع باز می باشندکه قدرت و عملکردی را در زمانی که بوبین برقدار می شود برای بار فراهم می نماید.

کنتاکتور

وسیله ای است که در آن با استفاده از خاصیت الکترومغناطیس تعدادی کنتاکت یا به هم متصل می شوند و یا از هم جدا می شوند که این خاصیت به منظور تغییر اتصال مدار یا قطع و وصل به کار برده می شود. هر کنتاکتور دارای س بخش اصلی برای مدار می باشد. معمولا کنتاکتورها دارای دو هسته به شکل E می باشند که یکی از آن ها ثابت است و دیگری متحرک می باشد که در میان هسته ثابت یک سیم پیچ وجود دارد که با عبور جریان از آن نیرویی ایجاد خواهد شد که هسته متحرک را به هسته ثابت وصل می نماید.

کنتاکتور چگونه کار می کند

در واقع اغلب کنتاکتورها در دستگاه هایی استفاده می شوند که دستگاه با قطع و وصل مدار به طور مکرر خاموش و روشن میشوند. در حقیقت این قطعه خطوط تغذیه توان که به بار ختم می شوند را در این دستگاه ها وصل و یا قطع می کند. گفتنی است که در کنتاکتورها یک قسمت از  هسته متحرک هستند که توسط یک فنر از قسمت ثابت جدا نگهداری می شود و در ادامه برخی کنتاکت های عایق شده از یکدیگر به آن متصل می باشند و با آن حرکت می کنند و یک سری کنتاکت های دیگر در قسمت ثابت هسته محکم شده اند. در حالت وصل، تیغۀ متحرک این قطعه تحت نیروی دائم الکترومغناطیسی بوده و با کنتاکت ثابت در تماس خواهد بود. در سیم پیچ تولید کننده نیروی مغناطیسی جریان به طور دائم بر قرار است و تیغۀ محرک کنتاکتورها را با فشار مناسب در حالت وصل و تماس با کنتاکت ثابت حفظ می نماید.

در حالتی که با قطع جریان و یا کاهش ولتاژ در بوبین روبه رو شویم نیرو های موجود در فنر باعث می شود کنتاکت متحرک به طور اتوماتیک در موقعیت قطع قرار گرفته و موجب قطع جریان می شود. و در صورت قطع شدن جریان حاصل از نبود ولتاژ تیغه ها تحت تأثیر نیروی فنر از کنتاکت های ثابت جدا شده، جریان تغذیه موتور را قطع می کند که به این حالت، آزاد شدن گفته می شود. به عبارت دیگر تعدادی کنتاکت باز، بسته و تعدادی کنتاکت بسته، باز خواهد شد. چرا که لازم است  از تمام کنتاکت های کنتاکتور جریان یکسانی عبور کند، کنتاکتورهای استاندارد شده معمولاً سه کنتاکت اصلی برای مدار فرمان دارند.

کنتاکتور کمکی چیست

به کنتاکتورهای کمکی، تیغه کمکی کنتاکتورها هم گفته می شود که معمولا به صورت جداگانه به انواع کنتاکتورها متصل می شوند. این سری کنتاکتور ها را بیشتر در مدار های فرمان مورد استفاده قرار می دهند. قدرت تحمل آن ها در حالت عادی تا 6000 عزار آمپر می باشد که اغلب در مدار های قدرت مورد استفاده قرار می گیرند. گفتنی است که با قطع یا وصل شدن کنتاکتورها، تیغه های کمکی به حرکت در می آیند و تغییر وضعیت می دهند و با تحریک کنتاکتور به وسیله ترمینال های A1 , A2 تیغه هایی که در حالت عادی بسته یا NC قرار دارند باز می شوند و تیغه هایی که باز هستند و در حالت NO قرار دارند بسته می شوند. برخی از کاربرد های این قطعه عبارت اند از:

• در کنترل روشنایی کاربرد دارند.
• در جهت تامین کنترل مرکزی تاسیسات بزرگ روشنایی به کار برده می شوند.
• استاتر موتور الکتریکی

مشخصات روی کنتاکتور چیست

Le: نشان دهنده مقدار جریان قابل تحمل برای کنتاکت های اصلی می باشد.

Lth1: جریان هفتگی است به عبارتی جریانی است که با اتصال یک بار در هر هفته از کنتاکت های کنتاکتورها بدون تاثیر در کارکرد کنتاکتورها عبور نماید.

Lth2: جریان دائمی است به عبارتی جریانی است که می تواند در شرایط عادی از کنتاکت های قدرت کنتاکتورها و در زمان نامحدود بدون قطع عبور نماید.

Vi: ولتاژ عایقی بدن

Vc:  ولتاژ

Ls: نشان دهنده مقدار جریان قابل تحمل برای کنتاکت ها در زمان اتصال کوتاه می باشد.

Ue: نشان دهنده مقدار ماکزیمم ولتاژی است که کنتاکت های کنتاکتور در شرایط کار عادی توانایی تحمل آن را دارند.

Lth: نشان دهنده مقدار جریانی می باشد که با اتصال یک بار در هر هشت ساعت از کنتاکت های کنتاکتور عبور کرده اما تاثیری در کارکرد کنتاکتور نمی گذارد

Uimp: نشان دهنده ولتاژ ضربه يا ايمپالس مقدار ولتاژ ضربه ‌ای كه تجهيز بدون خراب شدن می‌ تواند آن را تحمل كند. .

Ve: ولتاژ نامی تحمل تیغه ها به عبارتی مقدار ماکزیمم ولتاژی است که کنتاکت های کنتاکتورها در شرایط کار عادی می توانند تحمل نمایند.

برخی از علائم دیگر …

A1, A2:  دو سر سیم پیچ یا همان بوبین

اعداد 1, 2: دو سر کنتاکت بسته

اعداد 4, 3: دو سر کنتاکت باز

NC, NO: کنتاکت های باز و بسته فرمان

11L, 3L2, 5L3: سه فاز ورودی

2T1, 4T2, 6T3: سه فاز خروجی

انواع کنتاکتور چیست

در ادامه با انواع کنتاکتور آشنا خواهید شد:

سوئیچ تیغه چاقویی

در واقع قدیمی ترین نوع کنتاکتورها، تیغه چاقویی می باشد که به منظور روشن و خاموش کردن موتور های برقی به کار برده می شوند. این مدل کنتاکتورها متشکل شده از نوار یا تیغه فلزی به همراه یک اهرم می باشند. معمولا از اهرم آن در جهت پایین و بالا کشیدن نوار های فلزی استفاده می شود. به عبارتی یک کنتاکتور دستی می باشد که قطع و وصل سریع آن به صورت دستی بسیار دشوار خواهد بود و امکان دارد که کنتاکت ها از بین بروند. مشکلی که در این کنتاکتورها مشاهده می شود اتلاف توان است مادامی که جریان زیاد باشد مقدار انرژی که به وسیله کنتاکت ها تلف می شود بسیار زیاد است. در حقیقت طول این کنتاکتورها بسیار کم است لذا به دلیل روطوبت احتمال خوردگی کنتاکت ها وجود دارد. کاربرد این کنتاکتورها برای کنترل موتور های الکتریکی می باشد.

کنتاکتورهای دستی

با توجه به مضراتی که کنتاکتورهای تیغه چاقویی دارند مهندسان برای رفع این معایب به دنبال چاره بودند که پس از آن کنتاکتورهای دستی طراحی و تولید شدند. این نوع کنتاکتورها برای کار با واحد های کوچک بسیار بی خطر می باشند و این امکان را در اختیار شما قرار می دهند که در فضاهای کوچک تر از جریان های بیشتری بهره ببرید. لازم است بگوییم که کنتاکت های دو تکه اتصال را تقسیم می نمایند و دو مجموعه کنتاکت را به وجود می آورند. این نوع کنتاکتورها را نمی توان که با ریموت یا به صورت بی سیم کنترل کرد حتما کنترل آن ها به صورت دستی می باشد و به صورت دستی روشن و خاموش می شوند.

کنتاکتورهای مغناطیسی

اساسا در بین انواع کنتاکتورها، طراحی کنتاکتور الکترومغناطیسی از همه پیشرفته تر می باشد. عملکرد این وسیله به صورت خودکار می باشد و به منظور خاموش و روشن کردن بار به یک مدار کنترل کوچک احتیاج خواهند داشت و به دخالت دست انسان احتیاجی ندارد پس عملکرد آن ها به نسبت کنتاکتورهای دستی بسیار بی خطر می باشد و از ایمنی بیشتری برخوردارند. می توان از کنتاکتورهای مغناطیسی به عنوان پر کاربرد ترین کنتاکتورهای صنعتی نام برد.

رله کنتاکتور چیست

رله وسیله ای است که  کنتاکت هایش را با استفاده از تغییر وضعیت در همان مدار و یا در یک یا چند مدار مرتبط تغییر ایجاد می نماید . به عبارت ساده تر تعداد کنتاکت هایی هستند که با برق دار شدن بوبین کنتاکت آن ها تحریک می شود و دچار تغییر وضعیت می شوند. تحمل جریان بار رله ها 10 آمپر می باشد. معمولا پایه رله ها بر روی  ریل نصب می شود.

مزایای استفاده از کنتاکتور چیست

• کنترل کردن مصرف کننده از چند محل
• امکان کنترلی مصرف کننده از راه دور
• سرعت قطع و وصل زیاد و استهلاک کلید کم می باشد.
• از نظر حفاظتی کنتاکتورها مطمئن تر می باشند و حفاظت آن ها کامل تر و مناسب تر می باشد.
• هنگام قطع برق، مدار مصرف کننده به وسیلۀ کنتاکتور قطع می شود و شروع به کار دستگاه نیاز به استارت مجدد دارد. در نتیجه از خطرات وصل ناگهانی دستگاه جلوگیري به عمل می آید.
• عملکرد سوئیچینگ سریعی دارد.
• ساختار آن ساده می باشد.
• امکان طراحی مدار فرمان اتوماتیک برای مراحل مختلف کار مصرف کننده
• مناسب جهت هر دو تجهیز AC , DC
• عمر موثر آنها بیشتر است.
• از آنجا که در کنتاکتورها در هنگام قطع و وصل کنتاکت ها بر روي هم ساییدگی مکانیکی دیده نمی شود، عمر مکانیکی آنها نسبت به سایر کلیدها بیشتر خواهد بود.